Het is niet digitaal óf fysiek, maar digitaal én fysiek

De samenleving is in de afgelopen jaren definitief hybride geworden. We steunen onze lokale winkeliers als we een binding met ze voelen maar we bestellen net zo makkelijk via internet. We krijgen les op school maar corona leerde ons versneld te digitaliseren. Dienstverlening moet zowel fysiek als digitaal zijn. Alleen de combinatie zal grote groepen blijvend binden. Daar ligt een zorg. Het aantal bibliotheken met een echte digitaliseringsstrategie is op een hand te tellen. De digitale Bibliotheek die door de Koninklijke Bibliotheek wordt uitgevoerd is nog steeds niet integraal verbonden aan de fysieke Bibliotheek. Een landelijk bibliotheeksysteem, met een geïntegreerd bestand waar alle gebruikers in zitten, kan hier bindend in zijn. Maar er is veel meer nodig: nog meer digitale content die programmering ondersteunt en die ook lokaal beter zichtbaar maken en integreren. Veel meer attendering à la Netflix waarmee binge-lezen, binge-luisteren, binge-kijken en daarmee binge-leren mogelijk wordt gemaakt. Anders dan Netflix moeten bibliotheken natuurlijk juist verleiden om buiten je eigen bubbel te kijken. Er is geen enkele Bibliotheek die deze opgave alleen kan invullen. Alleen een stevige strategie voor de sector met respect voor lokale kleuring kan hier voldoende stevigheid bieden.

Leven lang ontwikkelen: de micro-samenleving in een macro-structuur positioneren

Terwijl bibliotheken hun taalhuizen verbreden met thema’s als werk, inkomen, gezondheid en digitale vaardigheden, begint een brede ontwikkeling zichtbaar te worden. En dat is die van een Leven lang ontwikkelen. Een thema dat terecht in het landelijk convenant zijn plek heeft gevonden. Een Leven lang ontwikkelen is een thema dat aansluit bij duurzame inzetbaarheid van mensen. Mensen die elke dag blijven leren en zo met de tijd meegaan. Een thema van werknemers en werkgevers en een thema van opleiders en beleidsmakers. Waar taalhuizen al kleine micro-samenlevingen van samenwerking waren met veel lokale partijen, daar is Leven lang ontwikkelen een thema dat niet alleen die micro-samenlevingen, maar de macro-structuur van Nederland raakt. Van werkgevers, ministeries tot vakbonden. Bibliotheken moeten zich landelijk positioneren in het krachtenveld van de kennissamenleving en tegelijkertijd voldoende ruimte krijgen om lokaal te kleuren. Dat betekent een dubbele opgave: bibliotheken moeten het samen eens zien te worden over die positionering en die positionering moet aantrekkelijk genoeg zijn om samen te gaan werken met grote landelijke partijen. Wie dacht dat de Bibliotheek zich al heruitgevonden had met de maatschappelijk-educatieve Bibliotheek, mag zijn tanden zetten in de opgave. Kijk, dat is een mooie uitdaging voor de komende jaren!

Goed geïnformeerde burgers in een polariserende samenleving

Journalistiek die onder druk staat, Fake news dat zelfs door een president van een grote democratie kan worden verspreid en bubbels die ervoor zorgen dat andere meningen niet meer gezien worden. Tel dat op bij een polariserend polderlandschap en je ziet dat het niet vanzelfsprekend is dat alle burgers goed geïnformeerd zijn. Dat dit geen goede zaak is, zullen velen onderschrijven. Wat het effect zal zijn op lange termijn is veel minder helder. Ook overheden acteren hier nog nauwelijks op. Voor de lange termijn kon dit wel eens een thema gaan worden. Maar overheden komen waarschijnlijk pas in actie als de negatieve effecten zichtbaar worden van deze trend. Goed om nu al te starten met het invullen van die rol. Qua fasering ligt deze duidelijk achter op de trend van een Leven lang ontwikkelen en nog verder achter op die van de digitalisering.